Spośród setek języków należących do rodziny Bantu, język suahili jest najczęściej używanym językiem w wielu regionach Afryki subsaharyjskiej. Znajomość suahili pozwala na swobodne komunikowanie się na terenach wschodniej i centralnej Afryki.

Język suahili rozwijał się i rozprzestrzeniał dzięki kontaktom handlowym pomiędzy miastami położonymi w basenie Oceanu Indyjskiego a interiorem afrykańskim. Do pierwszej połowy XIX wieku język suahili był używany przeważnie w obrębie nadmorskich miast oraz wysp znajdujących się na obszarze rozciągającym się od dzisiejszej Republiki Somalii aż po Mozambik

Rozwój szlaków handlowych pomiędzy wyspą Zanzibar, wybrzeżem a interiorem, sprzyjał rozpowszechnianiu się języka suahili jako wspólnego środka komunikacji dla ludzi na codzień mówiących różnymi językami rodzimymi.

Większość szlaków wiodła przez tereny współczesnej Tanzanii, która obecnie jest krajem o największej liczbie użytkowników suahili. Nawet w najodleglejszych zakątkach kraju, z dala od ośrodków handlowych, gdzie znajomość języków ogranicza się do języków rodzimych, można spotkać osoby znające suahili. Dla wielu mieszkańców Tanzanii, suahili pomimo że jest drugim językiem, jest najczęściej używany w pracy. W Tanzanii suahili jest językiem urzędowym, używanym w administracji publicznej, szkołach oraz w mediach.

W Kenii do XX wieku język suahili nie rozprzestrzenił się w głębi kraju w takim stopniu jak miało to miejsce w wypadku Tanzanii. Związane jest to z porównywalnie mniejszym nasileniem kontaktów handlowych niż na południu Afryki. Niemniej jednak język suahili jest popularny zarówno na wybrzeżu jak i w miastach położonych w głębi lądu. Dotyczy to zwłaszcza tych miejsc, gdzie mieszkają ludzie różnego pochodzenia, mówiący innymi językami. Także w Kenii suahili jest językiem urzędowym.

Historyczne i geograficzne uwarunkowania Ugandy nie sprzyjały rozwojowi standardowej formy suahili charakterystycznej dla wschodniego wybrzeża. Uganda nie była zamieszkała przez rodzimych użytkowników suahili, którzy mogliby przekazywać ten język w "oryginalnej" wersji. Pomimo tego język suahili jest używany w stolicy Kampali a także większych miastach.

W Rwandzie i Burundi język suahili jest rozumiany przez niektórych ludzi, zwłaszcza tych zamieszkujących tereny graniczące z Tanzanią. Jest on szeroko używany w Demokratycznej Republice Konga, gdzie został oficjalnie uznany za jeden z czterech obowiązujących języków urzędowych (pozostałe trzy są językami rodzimymi). Pomimo regionalnych różnic występujących pomiędzy suahili ze wschodniego wybrzeża a np. kenijskim Kiswahili Sanifu, komunikacja jest możliwa bez większych problemów. Znajomość standardowego suahili z Tanzanii lub kenijskiego Kiswahili Sanifu (tzw. standardowego suahili) pozwala na porozumienie się także we wschodnich stronach Demokratycznej Republiki Konga.

We wszystkich tych krajach język suahili spełnia, obok języka angielskiego, funkcję lingua franca czyli języka wehikularnego. Używany jest głównie w takich dziedzinach życia jak handel czy turystyka.

Powiększona mapa przedstawiająca zasięg języka Suahili w Afryce